Imagine
there's no countries
It isn't hard to do
Nothing to kill or die for
And no religion too
Imagine all the people living life in peace.
Kaže John Lennon u pesmi Imagine. Lepo zvuči, zaista. Ko se normalan s tim ne bi složio? Nema država, automatski nema ratova, nema religije i svi živimo u miru.
Međutim, kako to da od nastanka civilizacije u današnjem značenju ljudi nikad nisu živeli u zajednicama koje nisu bile države? Tačnije, od neolita. Nećemo se baš vraćati u vreme prvobitne ljudske zajednice, mada je i tad postojala tendencija da neko te zajednice predvodi, ima vlast nad drugima i da one budu teritorijalno određene. Očigledno, u ljudskoj prirodi je organizovanje u državu. Tada se njeni građani osećaju sigurnijima jer uvek preti opasnost od nekog naroda koji je u naletu i razvija se brzo. Platon je tvrdio da je idealna veličina i organizacija države baš grčki polis. U zlatno doba antičke Grčke. A onda su te polise pregazile najezde varvarskih naroda i dokrajčile veće i jače države, na čelu sa Rimom.
Moćnicima je uvek išlo na ruku ujedinjavanje i vlast nad što većom teritorijom. Tako su nastala brojna carstva u srednjem veku, dok se drugim jakim državama više dopadala ekspanzionistička politika kroz kolonijalizam. Svi znamo da su se Italija i Nemačka prekasno ujedinile i to je vremenom dovelo prvo do pokušaja tih zemalja da se i one uključe u ekspanzionizam, pa pošto to nije upalilo, rodili su se fašizam i nacizam. Prvi svetski rat je morao biti veliki šok za čitavo čovečanstvo. U njemu je, a da se ne zna baš sasvim tačno zašto, izginulo 15 miliona ljudi! Za posledicu smo dobili raspad triju najvećih evropskih carstva. Austrougarskog i Osmanskog, odnosno Turskog i Ruske Imperije. Samim tim i oslobađanje čak 16 nacija koje su nakon toga, pre ili kasnije, zasnovale svoje države. Drugim rečima, propašću politike ujedinjavanja, osvojena je sloboda. Ipak, ne možemo ovo nazvati dobrovoljnim ujedinjavanjem jer su ta carstva nastala osvajačkim ratovima. I raspala su se baš kao i Rimsko carstvo, pod najezdom varvara i jačih, brojnijih i organizovanijih vojski, kao i težnjom za slobodom porobljenih naroda.
Pravi primeri ujedinjavanja u novijoj istoriji koji se tiču takozvane evropske civilizacije su ova dva navedena – nemačko i italijansko, koje su za posledicu imale stvaranje morbidnih diktatorskih, osvajačkih i genocidnih ideologija, ujedinjenje američkih država u SAD, Meksiko, Jugoslaviju, Čehoslovačku, a danas smo svedoci ujedinavanja u državnu tvorevinu Evropska Unija.
Američko ujedinjenje je, naročito posle Drugog svetskog rata, od te države napravilo svetsku supersilu. To je po državljane te zemlje svakako dobro, naročito posle ukidanja robovlasničkog sistema (koji je u pojedinim američki državama opstao do kraja šezdesetih godina prošlog veka), ali koliko je to dobro za ostatak sveta? Otprilike koliko i Rimsko carstvo. Amerika vodi politiku neprekidnog rata jer su ekonomski stručnjaci izračunali da je to dobitna kombinacija za stalni razvoj američke privrede i političkog uticaja. Ujedinila se i vojno sa drugim razvijenim zemljama u vojni savez u koji su ušle i zemlje koje su poražene u Drugom svetskom ratu. Taj savez, zahvaljujući svojoj ogromnoj snazi, ali očigledno i ljudskoj prirodi, zapravo ne radi ništa drugo sem što proizvodi sukobe i porobljuje slabije zemlje. Bez obzira što se, uostalom kao i svaki vojni savez, zove odbrambenim. Od koga se to NATO brani? Od njegovog osnivanja nije postojao nijedan jedini odbrambeni sukob koji je vodio NATO. Svi su, od prvog do poslednjeg, a bilo ih je mnogo, bili isključivo osvajački. Ovde ne možemo uvrstiti čak ni Foklandski rat koji je izbio između Argentine i Velike Britanije. Iako uveliko članica NATO, Velika Britanija je taj rat privela kraju bez ikakve podrške NATO pakta. Zanimljivo da je podrška ovog vojnog saveza izostala, pošto je Velika Britanija bila napadnuta i zaista je vodila odbrambeni rat.
No, da se vratimo još malo u prošlost. Evo i nas opet na istorijskom primeru ujedinjavanja, stvaranje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, nakon oslobođenja ostvarenog u borbama u Velikom ratu.
Gotovo idilični odnos ovih triju naroda ujedinjenjem je skoro istog momenta stvario takav jaz koji je bilo nemoguće primiriti. Srbija je tu vodila glavnu ulogu već samim tim što se na njenom čelu nalazila srpska kraljevska porodica, a to je dovelo do tolikih nacionalnih trvenja da je samo deset godina nakon osnivanja ove državne zajednice došlo do puškaranja u Narodnoj skupštini. Ubijena su dva, a ranjen jedan, poslanik Hrvatske seljačke stranke. A potom je uvedena Šestojanuarska diktatura čime je i zvanično ukinuta višepartijska država i zavedena cenzura. Tako ujedinjena zemlja, koja je pet godina kasnije doživela da i sam kralj strada u atentatu od ekstremističkih nacionalnih snaga, je dočekala Drugi svetski rat. I šta smo drugo pod takvim okolnostima mogli očekivati nego opštu međunacionalnu klanicu naroda koji su se pre ujedinjena, slobodno se može reći, voleli...
It isn't hard to do
Nothing to kill or die for
And no religion too
Imagine all the people living life in peace.
Kaže John Lennon u pesmi Imagine. Lepo zvuči, zaista. Ko se normalan s tim ne bi složio? Nema država, automatski nema ratova, nema religije i svi živimo u miru.
Međutim, kako to da od nastanka civilizacije u današnjem značenju ljudi nikad nisu živeli u zajednicama koje nisu bile države? Tačnije, od neolita. Nećemo se baš vraćati u vreme prvobitne ljudske zajednice, mada je i tad postojala tendencija da neko te zajednice predvodi, ima vlast nad drugima i da one budu teritorijalno određene. Očigledno, u ljudskoj prirodi je organizovanje u državu. Tada se njeni građani osećaju sigurnijima jer uvek preti opasnost od nekog naroda koji je u naletu i razvija se brzo. Platon je tvrdio da je idealna veličina i organizacija države baš grčki polis. U zlatno doba antičke Grčke. A onda su te polise pregazile najezde varvarskih naroda i dokrajčile veće i jače države, na čelu sa Rimom.
Moćnicima je uvek išlo na ruku ujedinjavanje i vlast nad što većom teritorijom. Tako su nastala brojna carstva u srednjem veku, dok se drugim jakim državama više dopadala ekspanzionistička politika kroz kolonijalizam. Svi znamo da su se Italija i Nemačka prekasno ujedinile i to je vremenom dovelo prvo do pokušaja tih zemalja da se i one uključe u ekspanzionizam, pa pošto to nije upalilo, rodili su se fašizam i nacizam. Prvi svetski rat je morao biti veliki šok za čitavo čovečanstvo. U njemu je, a da se ne zna baš sasvim tačno zašto, izginulo 15 miliona ljudi! Za posledicu smo dobili raspad triju najvećih evropskih carstva. Austrougarskog i Osmanskog, odnosno Turskog i Ruske Imperije. Samim tim i oslobađanje čak 16 nacija koje su nakon toga, pre ili kasnije, zasnovale svoje države. Drugim rečima, propašću politike ujedinjavanja, osvojena je sloboda. Ipak, ne možemo ovo nazvati dobrovoljnim ujedinjavanjem jer su ta carstva nastala osvajačkim ratovima. I raspala su se baš kao i Rimsko carstvo, pod najezdom varvara i jačih, brojnijih i organizovanijih vojski, kao i težnjom za slobodom porobljenih naroda.
Pravi primeri ujedinjavanja u novijoj istoriji koji se tiču takozvane evropske civilizacije su ova dva navedena – nemačko i italijansko, koje su za posledicu imale stvaranje morbidnih diktatorskih, osvajačkih i genocidnih ideologija, ujedinjenje američkih država u SAD, Meksiko, Jugoslaviju, Čehoslovačku, a danas smo svedoci ujedinavanja u državnu tvorevinu Evropska Unija.
Američko ujedinjenje je, naročito posle Drugog svetskog rata, od te države napravilo svetsku supersilu. To je po državljane te zemlje svakako dobro, naročito posle ukidanja robovlasničkog sistema (koji je u pojedinim američki državama opstao do kraja šezdesetih godina prošlog veka), ali koliko je to dobro za ostatak sveta? Otprilike koliko i Rimsko carstvo. Amerika vodi politiku neprekidnog rata jer su ekonomski stručnjaci izračunali da je to dobitna kombinacija za stalni razvoj američke privrede i političkog uticaja. Ujedinila se i vojno sa drugim razvijenim zemljama u vojni savez u koji su ušle i zemlje koje su poražene u Drugom svetskom ratu. Taj savez, zahvaljujući svojoj ogromnoj snazi, ali očigledno i ljudskoj prirodi, zapravo ne radi ništa drugo sem što proizvodi sukobe i porobljuje slabije zemlje. Bez obzira što se, uostalom kao i svaki vojni savez, zove odbrambenim. Od koga se to NATO brani? Od njegovog osnivanja nije postojao nijedan jedini odbrambeni sukob koji je vodio NATO. Svi su, od prvog do poslednjeg, a bilo ih je mnogo, bili isključivo osvajački. Ovde ne možemo uvrstiti čak ni Foklandski rat koji je izbio između Argentine i Velike Britanije. Iako uveliko članica NATO, Velika Britanija je taj rat privela kraju bez ikakve podrške NATO pakta. Zanimljivo da je podrška ovog vojnog saveza izostala, pošto je Velika Britanija bila napadnuta i zaista je vodila odbrambeni rat.
No, da se vratimo još malo u prošlost. Evo i nas opet na istorijskom primeru ujedinjavanja, stvaranje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, nakon oslobođenja ostvarenog u borbama u Velikom ratu.
Gotovo idilični odnos ovih triju naroda ujedinjenjem je skoro istog momenta stvario takav jaz koji je bilo nemoguće primiriti. Srbija je tu vodila glavnu ulogu već samim tim što se na njenom čelu nalazila srpska kraljevska porodica, a to je dovelo do tolikih nacionalnih trvenja da je samo deset godina nakon osnivanja ove državne zajednice došlo do puškaranja u Narodnoj skupštini. Ubijena su dva, a ranjen jedan, poslanik Hrvatske seljačke stranke. A potom je uvedena Šestojanuarska diktatura čime je i zvanično ukinuta višepartijska država i zavedena cenzura. Tako ujedinjena zemlja, koja je pet godina kasnije doživela da i sam kralj strada u atentatu od ekstremističkih nacionalnih snaga, je dočekala Drugi svetski rat. I šta smo drugo pod takvim okolnostima mogli očekivati nego opštu međunacionalnu klanicu naroda koji su se pre ujedinjena, slobodno se može reći, voleli...
Drugi svetski rat je izazvao još jedno bizarno ujedinjavanje, odnosno proširenje, Saveza socijalističkih republika, saveza nastalog raspadom Ruske imperije tokom Prvog svetskog rata, koji je ideološkom okupacijom prisajedinio sebi, uz sagalsnost ostalih sila pobednica, Poljsku, Češku, Slovačku, Litvaniju, Letoniju, Estoniju, Mađarsku, Rumuniju i Bugarsku (Ukraina, Belorusija i Zakavkavske zemlje su bile deo tog Saveza i pre rata), a umalo i još jednu isto tako neprirodno ujedinjenu novu državu – Drugu Jugoslaviju, koja je ideološki i kroz novi oblik diktature probala da prikrije ogromne krvave tragove iz rata uvođenjem socijalizma i bratstva i jedintva, dok je vlast, po ugledu na Sovjetski savez, držala jedna partija – komunistička. To ujedinjenje je stvorilo još jedan jak vojni savez. Varšavski pakt. Taj savez su činile sve zemlje ujedinjene oko Sovjetskog saveza, što je automatski dovelo do Hladnog rata. Ali ovom čovečanstvu ni to nije bilo dovoljno pa je ujedinavanjem stvoren još jedan kontradiktoran savez. Savez nesvrstanih zemalja, takozvani savez Tito–Naser–Nehru (1961) s namerom da i ta unija koja se sastojala od preko 120 zemalja stvori jak vojni savez koji bi kontrirao NATO i Varšavskom paktu, ali se to ipak nije dogodilo jer su te zemlje imale toliko različite interese, ustrojstva i političke ciljeve (neke od njih su još uvek bile kolonije, a izuzetno važna članica Kuba je već bila u Varšavskom paktu) da je to jednostavno bilo neizvodivo, pogotovo zato što su sve odreda bile diktatorske zemlje, od kojih neke afričke toliko ogrezle u diktaturu da su bile u gotovo neprekidnim građanskim i međunarodnim ratovima koji su odnosili na milione žrtava.
Kraj osamdesetih godina 20. veka Evropu opet dočekuje period razjedinjavanja i novih ujedinjavanja. Najpre je pao Berlinski zid, čime je očekivano započeo proces raspada Sovjetskog saveza, razjedinjavanja i ponovnog osvajanja slobode njenih članica, zatim raspadom Jugoslavije, a potom ujedinjavanjem država iz Sovjetskog saveza u ujedinjenu Evropsku Uniju, državu stvorenu po ugledu na Sjedinjene Američke Države, ali s neuporedivo manjim uticajem centralne vlasti. Što je i logično jer je ova unija stvorena uglavnom od jednonacionalnih država. A i one koje su bile višenacionalne, za svaki slučaj su se i one razdvojile, kao Čehoslovačka na Češku i Slovačku, a Jugoslavija ponovo na opšti haos i produžetak jezivih i očigledno nezaboravljenih krvavih pirova iz Drugog svetskog rata. Recept etničkog čišćenja, pokazalo se, prilično dobro funkcioniše, naročito ako ga podržava ceo „Demokratski Zapad” (Bljesak, Oluja, Srebrenica, tačnije čitav rat u BiH koji se ceo zasnivao na etničkom čišćenju... i na kraju Kosovo, opet uz pomoć svetskih sila, proterivanje Srba s Kosova kako bi se mogla stvoriti jednonacionalna država).
Danas su dve države nastale iz jugoslovenskih republika ponovo ujedinjene, ali ovaj put u Evropsku uniju. Ostale navodno jedva čekaju da uđu u ovaj savez jer će im to preko noći rešiti probleme, uprkos tome što smo svedoci najbližih suseda Rumunije i Bugarske koje ni politički, ni ekonomski ni socijalno ne uspevaju da reše nikakve probleme. Niti im Evropa u tome imalo pomaže. Evropa pomaže jedino Poljskoj zbog njenog geografskog položaja, zatrpavajući je milijardama evra, ali Poljacima se intuitivno ta pozicija ne dopada mnogo. Previše ih podseća na istoriju u kojoj je Poljska u poslednja dva i po veka uvek bila prva na udaru baš zbog tako nezgodnog geografskog položaja između Pruske u Ruske.
I na čemu smo, dakle, danas. Ponovo živimo u eri Hladnog rata, ni manje ni više zategnutoj od one koja je vladala do raspada Sovjetskog saveza. S jedne strane NATO pakt koji više i ne pita za dozvolu kad treba iz vazduha napasti neku suverenu zemlju. S druge strane vojno i ekonomski ojačanu Rusiju koja se ponovo ne da. Doduše, vojni savez praktično nema (jer ne možemo nazvati vojnim savezom saradnju jedne velike Rusije i jedne slabe Belorusije), ali izvesno je da teži stvaranju nekog takvog saveza i ponovo ujedinjavanju. Crna Gora je bez pitanja uvedena u NATO iako je samo 17 godina ranije pretrpela tešku agresiju od istog tog saveza, praktično ni kriva ni dužna. U Evropsku uniju nije. Srbija još nije na silu uvučena u NATO, ali se bez sumnje radi na tome. Srbija tvrdi da želi neutralnu poziciju jer to po svoj prilici želi ogromna većina njenih građana, ali u stvarnosti se događa diskretno pripajanje NATO-u uz pokušaj da se i to izvede bez referenduma, kao i u Crnoj Gori. Međutim, usluvi za tako nešto u Srbiji još uvek ne postoje. Najpre, zbog prirodnih i istorijskih veza sa Rusijom, a zatim i zbog toga što Srbija za razliku od Crne Gore ima znatno veći broj stanovnika pa je njima mnogo teže silom i pojedinačno vladati. To, nažalost, ne znači da kvislinške snage u Srbiji i NATO u tome neće uspeti. U još jednom ujedinjavanju.
Dakle, ljude je ujedinjavanje uvek vodilo u sukobe, neprijateljstva, ratove, moralno propadanje, političko razjedinjavanje, mržnju, etničko čišćenje i masovne zločine. Da li iko posle svih tih iskustava zaista želi da se ponovo ujedinjuje s nekim?
Нема коментара:
Постави коментар